تابلو برق چیست؟
سیستمهای برقرسانی شبکههایی بسیار بزرگ و گسترده هستند. این سیستم دربرگیرنده تمامی سیمها و کابل برق های داخل و بیرون از ساختمان مسکونی، نیروگاهها، کارخانجات، انواع پروژههای صنعتی و عمرانی و … میشوند. سیستمهای برق برای توزیع و انتقال علاوه بر سیمکشی به تجهیزات مختلفی هم نیاز دارند. این تجهیزات و سیمکشی درون محفظهای به نام تابلو برق قرار میگیرند.
با تابلو برق بیشتر آشنا شوید
تابلوهای برق محفظهای هستند که تجهیزات برقی درون آنها قرار میگیرد. کنترل برق ساختمان یا دستگاههای صنعتی، وابستگی زیادی به عملکرد تجهیزات داخل تابلو دارد. در گذشته مشکلات زیادی، از جمله اتصال کوتاه، دسترسی راحت به تجهیزات و عوامل محیطی، باعث ایجاد خطرات جانی و مالی میشد. همچنین نبود تابلو برق، باعث آسیب رسیدن به انواع تجهیزات در برابر رطوبت، باران، گرد و غبار، حیوانات و … میشود. برای جلوگیری از این اتفاقات و تامین امنیت بیشتر، محفظهای برای تجهیزات برقی در نظر گرفته شد.
در این تابلوها قطعات زیادی مثل فیوز، شینه، رله، تایمر، کنتاکتور ، کلید برق و سوییچ، ترانس، سیم و کابل و … وجود دارند. هریک از این قطعات وظایف مخصوص به خود را انجام میدهند. وجود این تابلوهای برق برای انتقال و توزیع ایمن انرژی الکتریکی ضروری است.

آشنایی با تجهیزات موجود در تابلو برق
فیوز:وسیلهای که وظیفه محافظت از مدار در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه را دارد. به این صورت که با افزایش جریان در مدار، فیوز میسوزد و باعث قطع جریان الکتریکی میشود. این کار از آسیب به بقیه تجهیزات جلوگیری میکند.
بیمتال:این دستگاه وظیفه قطع جریان برق در صورت افزایش دما را برعهده دارد. وقتی دما بیش از اندازه افزایش پیدا میکند، بیمتال جریان را قطع میکند. بیمتالها از موتورهای 3 فاز در برابر اور هیتینگ یا گرم شدن بیش از حد، محافظت میکنند.
کلید مینیاتوری:وظیفه این کلید مثل فیوز، قطع کردن جریان برق در مواقع اتصال کوتاه و اضافه بار است، اما کلید مینیاتوری بعد از قطع جریان نمیسوزد و دوباره به سیستم برمیگردد.
کلید حرارتی:این کلیدها در تابلو برق، وظیفه محافظت از موتورهای الکتریکی در برابر عدم تعادل فاز، اضافه بار و … را دارند.
کنتاکتور:این تجهیزات شباهت بسیار زیادی با رله دارند. از کنتاکتور برای کلیدزنی در مدار استفاده میشود.
کلید نشتی جریان (محافظ جان):این کلید وظیفه محافظت از انسان در برابر شوک الکتریکی یا برقگرفتگی را دارد. بلافاصله بعد از ایجاد نشتی در جریان، کلید محافظ جان وارد عمل شده و مدار را قطع میکند. به این ترتیب از مدار در برابر آسیبها هم جلوگیری میکند.
چراغ سیگنال:چراغ یا چراغهایی هستند که خاموش یا روشن بودن بخشهای مختلف تابلو را نشان میدهند.
تایمر:وظیفه این قطعه زمانبندی و مدیریت زمان برای ارسال سیگنال در مواقع مناسب است.
PLC:سامانه کنترلی است که وظیفه کنترل و نظارت بر سیستم را دارد. این سامانه پیشرفته، قابل برنامهریزی بوده و شرایط عملکرد تجهیزات را بررسی میکند. این سامانه طبق برنامهریزی انجام شده واکنش مناسب در برابر قطع و وصل شدن دستگاه را انجام میدهد.
داکت کابل:این داکتها پوششهایی برای محافظت از سیمکشی تجهیزات داخل تابلو هستند. درواقع کابلها را داخل این داکتها قرار میدهند. به این ترتیب علاوهبر حفظ ایمنی، ظاهر جمعوجور و زیباتری هم به تابلو میبخشد.
سوئیچ الکتریکی:با استفاده از این سوئیچ، میتوان به صورت دستی جریان را قطع یا وصل کرد.
تابلو برق فشار متوسط
این تابلوها جریان ولتاژ بین 1 تا 36 کیلو ولت دارند. معمولا تابلوهای فشار متوسط به شکل چند سلولی مونتاژ میشوند. این تابلوها تجهیزات مختلفی، ازجمله ترانسفورماتورهای اندازهگیری جریان، باس بار، کلیدهای قدرت، رله، کلیدهای جداکننده زمین و … را دارند. این تابلوها به طور کلی به 3 دسته زیر تقسیم میشوند:
▪️تابلو فشار متوسط سنتی
▪️تابلو فشار متوسط کشویی
▪️تابلو فشار متوسط کمپکت
تابلو برق فشار ضعیف
تابلو برق فشار ضعیف یکی از رایجترین تابلو برقهای موجود است که در ساختمانهای مسکونی یا خانههای کوچک مورد استفاده قرار میگیرد. با استفاده از این تابلو برقها کیفیت تجهیزات حفظ شده و عمر آنها افزایش پیدا میکند. از طرف دیگر باعث صرفهجویی در هزینههای شما میشود.
روی این وسیله تجهیزات اندازهگیری، حفاظتی، کنترلی، تنظیمکننده، نشانگر و … قرار میگیرند. به این ترتیب کلیه اتصالات مکانیکی و الکتریکی ساختمان را کنترل میکند. سطح ولتاژ این تابلوها معمولا کمتر از 1000 ولت است. این تابلو برقها به انواع مختلفی تقسیم میشوند که در ادامه آنها را بررسی میکنیم:
1. تابلو کنتوری
2. تابلو دیماندی
3. تابلو ترمینال
4. تابلو چنج اور
5. تابلو قدرت و توزیع
6. تابلو مرکز کنترل موتور

استفاده از تابلو برق در چه مواردی کاربرد دارد؟
در تابلوهای بزرگ به جای سیمکشی داخلی از شینه یا شمش استفاده می کنند؛ چرا که در این تابلوها جریان مصرفکننده بسیار زیاد است. شینهها برخلاف سیمکشی بدون افت ولتاژ جریان بسیار قوی را از خود عبور میدهند. به طور کلی تابلوهای برق برای استفاده در مکانهای زیر کاربرد زیادی دارند:
▪️انواع ساختمانهای مسکونی برای تامین برق مصرفی اهالی
▪️بیمارستان
▪️فرودگاه
▪️بخش صنعت و کارخانجات